Chemioterapia

Czym jest chemioterapia?

Chemioterapia jest sposobem leczenia różnych nowotworów. Leczenie systemowe, nazywane skrótowo „chemioterapią” lub potocznie „chemią”, polega na stosowaniu środków farmakologicznych (leków) w celu zniszczenia komórek nowotworowych lub zahamowania ich wzrostu. Działa ona na guz pierwotny i zmiany przerzutowe oraz na komórki nowotworowe krążące we krwi i układzie chłonnym.

Dzięki tej metodzie można niszczyć komórki nowotworowe niemal w całym ciele. W zależności od typu nowotworu i stadium jego rozwoju dzięki  chemioterapii można wyleczyć chorobę nowotworową, powstrzymać lub spowolnić jej rozwój i rozprzestrzenianie się (tworzenie przerzutów), niekiedy również podnieść jakość życia i złagodzić symptomy choroby.

Leki stosowane w leczeniu systemowym to cytostatyki, przeciwciała, inhibitory enzymatyczne, hormony, immunoterapia. Leki te podaje się najczęściej w formie tabletek, zastrzyków domięśniowych i dożylnych, kroplówek. Niektóre z leków podaje się codziennie, inne podaje się z przerwami co tydzień – co kilka tygodni. W celu uzyskania najlepszego efektu leczenia chemioterapię kojarzy się czasem z radioterapią i chirurgią (leczenie indukcyjne, uzupełniające, paliatywne i skojarzone : radiochemioterapia).

Leczenie systemowe stosowane jest w wielu nowotworach, choć nie we wszystkich. Potrzeba i możliwość leczenia zależy m. in. od rodzaju nowotworu, jego podtypu, aktualnego zaawansowania, w dużym stopniu także od stanu ogólnego chorego i wydolności jego najważniejszych narządów, gdyż jest to leczenie obciążające i toksyczne – chemioterapia może uszkadzać również zdrowe komórki organizmu.

Objawy uboczne leczenia onkologicznego

Leki chemiczne działają nie tylko na komórki nowotworowe, niestety równocześnie uszkadzają i hamują wzrost komórek prawidłowych. Może to powodować występowanie szeregu objawów niepożądanych. Ponieważ wrażliwość poszczególnych chorych i tolerancja leków różnią się, objawy te nie występują u każdego chorego w jednakowym stopniu. Wiele osób dobrze znosi leczenie chemiczne i rzadko odczuwa przykre dolegliwości. Są jednak chorzy, u których one występują. Warto pamiętać, że większość objawów niepożądanych możemy minimalizować lub całkowicie wyeliminować przez zastosowanie leków objawowych lub odpowiednie postępowanie. Objawy uboczne najczęściej dotyczą tkanek cechujących się szybkim wzrostem, a więc występują: w szpiku kostnym, w śluzówce jamy ustnej i przewodu pokarmowego, skórze, mieszkach włosowych. Niektóre niepożądane skutki leczenia mogą wystąpić od razu po podaniu leków np. nudności i wymioty, inne po kilku tygodniach lub miesiącach. Przed rozpoczęciem leczenia, lekarz zwykle omawia z pacjentem możliwe objawy uboczne danej terapii i możliwe powikłania oraz udziela mu wskazówek jak postępować, aby objawy te zminimalizować lub zlikwidować.

Dieta w trakcie leczenia onkologicznego

Wielu chorych onkologicznych jest w starszym wieku, więc na ich dietę wpływa nie tylko leczenie onkologiczne, ale także schorzenia towarzyszące. Cukrzyca, choroby wątroby, celiakia, zespoły złego wchłaniania wymagają ciągłego utrzymywania odpowiedniej diety, niezależnie od leczenia onkologicznego.

Przed chemioterapią można spożyć lekkie śniadanie. W trakcie leczenia i kilka dni po zaleca się dietę lekkostrawną, spożywanie posiłków zgodnie z zasadą „częściej w mniejszych porcjach” oraz przyjmowanie dużej ilości płynów (do około 2 litrów / dobę). Jeśli nie ma przeciwwskazań ze strony chorób towarzyszących, poza tym okresem nie ma istotnych ograniczeń – zaleca się jedzenie zgodnie z zasadami zdrowego żywienia.

Istnieje niestety wiele mitów dotyczących diety dla chorych na nowotwór lub poddawanych chemioterapii. Polecamy skonsultować taką dietę z lekarzem przed jej zastosowaniem. Wiele z tych diet to niekorzystne diety eliminujące niezbędne składniki odżywcze, które źle wpływają na ogólną kondycję organizmu i osłabiają jego siły do walki z chorobą. Podobnie spożywanie przez chorych dużej ilości surowych warzyw, szczególnie buraków, może pogorszyć stan chorego, chociażby przez nasilenie biegunek po chemioterapii. Nie zaleca się również spożywania owoców cytrusowych, szczególnie grapefruitów.

Niekiedy po chemioterapii, szczególnie w pierwszych dniach po podaniu cytostatyków występuje brak apetytu, mogą temu towarzyszyć zaburzenia smaku i zapachu (np. metaliczny smak potraw). Zazwyczaj jest to przejściowe i ustępuje z czasem. W razie potrzeby lekarz zaleci dodatkowe odżywki i / lub leki.